Thần Thoại 4 Nguyên Tố
NGUYÊN TỐ LỬA
Trong thần thoại, năng lượng ban cho sự sống và phá hủy sự sống của lửa được mô tả như sức mạnh nguyên bản thánh thần. Zeus và Thor ném cây búa tạo sét của họ ngang bầu trời như biểu tượng cho sự thống trị của mình, và ánh sáng từ thần mặt trời ban xuống sự sống và hơi ấm cho cả bầu trời và mặt đất. Thần lửa trong thần thoại có thể tạo ra vũ trụ từ chỗ hư không – hình ảnh mạnh mẽ về sức mạnh bí ẩn bên trong mỗi con người có thể biến phép màu của trí tưởng tượng thành hiện thực. Thần lửa cũng rất đáng sợ. Bởi vì, khi Zeus ăn nằm với công chúa người trần Semele, ngài đã hiện thân trước nàng dưới hình dạng một ngọn lửa và thiêu nàng thành tro bụi. Lửa cũng đại diện cho sự hỗn loạn nguyên sơ trước sáng thế, và các nhà tư tưởng Hi Lạp như Heraclitus cho rằng lửa là loại vật chất nguyên thủy sinh ra vũ trụ. Tương tự, người Ba Tư cổ đại thờ phụng lửa như hiện thân của Thánh Thần và là ngọn nguồn của tất cả những điều tốt đẹp trên cõi đời này. Và lửa cũng có liên hệ tới khả năng sáng tạo nghệ thuật qua hình ảnh của vị nam thần Hi Lạp – Hephaestus, người La Mã gọi ngài là Vulcan, thần thợ rèn và thần thủ công – người đã xây dựng lò rèn của mình trong “trái tim” sục sôi của núi lửa và tạo ra những món đồ đẹp đẽ và quyền năng cho tất cả các vị thần.
Ở tầm nhận thức, lửa đại diện cho sức mạnh của trí tưởng tượng – hỗn loạn, vô định hình, nhưng chứa đựng sức mạnh to lớn, ban cho những người đang chuẩn bị sử dụng, tiếp xúc với nó sức mạnh để biến tưởng tượng thành hiện thực. Trí tưởng tượng và khả năng thấu thị là những khả năng bí ẩn nhất của con người, cho phép chúng ta vượt ra khỏi các giới hạn vật chất, và để tạo tác một tương lai vĩ đại hơn hiện tại và quá khứ. Giống như lửa, trí tưởng tượng cũng có thể trở thành nguồn năng lượng phá hủy, bởi thông qua những tưởng tượng to lớn của các nhà độc tài, khao khát thống trị thế giới được định hình và thực hiện. Giấc mơ của chúng ta về tương lai có thể sẽ hủy hoại cũng như thúc đẩy cuộc sống, nó không chỉ dẫn chúng ta đến hiện thực tốt đẹp hơn, mà còn phá hủy tất cả những gì chúng ta đã phải nỗ lực để xây dựng. Sức mạnh từ trí tưởng tượng là thành tố cơ bản trong khả năng nghệ thuật của mỗi người. Đồng thời, nó cũng có liên hệ sâu sắc tới những gì chúng ta gọi là tinh thần tôn giáo. Bởi tất cả những đòi hỏi trong tâm hồn chúng ta đều có liên quan đến việc ngầm công nhận sự tồn tại của các thực thể vĩ đại hơn. Vậy nên, thần lửa là đại diện cho sức mạnh sáng tạo cao hơn cả vũ trụ, và phản ánh những khao khát của chúng ta đối với trạng thái tinh thần vượt ra khỏi những giới hạn phàm tục.
Ba chòm sao nguyên tố lửa trong vòng tròn hoàng đạo – Bạch Dương, Sư Tử và Nhân Mã – là tập hợp các phần của sự sống và sức mạnh sáng tạo từ lửa. Nhưng khả năng bộc lộ mỗi chòm sao này của từng cá nhân lại phụ thuộc lớn vào việc họ có sẵn lòng công nhận hiện thực và tầm quan trọng của trí tưởng tượng hay không. Bất cứ hành tinh nào nằm trong các chòm sao nguyên tố lửa cũng đều tìm cách để bộc lộ bản thân mình qua màu sắc, tính kịch và độ thần thoại của thần lửa. Một người có bản đồ sao gồm nhiều hành tinh lửa, nhưng lại kìm hãm cuộc sống của mình để cho bản chất tinh nghịch của lửa bị kiềm hãm, thì sẽ luôn cảm thấy cực kì thất vọng và buồn bã mà chẳng hiểu tại sao. Việc ngăn chặn nguồn năng lượng sáng tạo thiết yếu có thể sẽ gây ra niềm oán giận và phẫn nộ sâu sắc trong vô thức. Một ngọn lửa có thể bị kiềm hãm nhưng không thể định hình, cũng giống như cảm hứng sáng tạo của một người có thể nằm trong một thực thể nào đó hoặc bị định hướng, nhưng không thể bắt nó diễn ra theo cách mà người khác mong muốn. Nhà điêu khắc vĩ đại Michelangelo từng nói rằng ông không làm ra những bức tượng – mà ông đã giải phóng vẻ đẹp và quyền năng nằm ẩn sâu trong những tảng đá cẩm thạch vô tri, những thứ đã luôn đòi hỏi được giải phóng ra bên ngoài. Mặc dù các chòm sao nguyên tố lửa cho thấy sự thiếu kiên nhẫn đối với các giới hạn trần tục, và có khi họ phải trả giả cho sự thờ ơ của mình, thì sức mạnh thuộc về trí tưởng tượng vẫn giúp họ biến chuyển những giới hạn ấy. Và thế giới ngoài kia lại được lấp đầy bởi năng lượng sục sôi bên trong các chòm sao tính lửa.
NGUYÊN TỐ NƯỚC
Nước là loại nguyên tố căn bản đã sinh ra sự sống từ buổi bình minh. Trong thần thoại, nữ thần nước đầu tiên chính là đại dương nơi vũ trụ được sinh ra. Nước ẩn giấu những bí ẩn khó dò của sự sống. Và trong chiều sâu hỗn độn của nước, vạn vật được sinh ra và sự sống được tái sinh. Các nữ thần nước bí ẩn, như thần Nammu của người Sumer, không chỉ đại diện cho trải nghiệm đầu tiên của chúng ta trong bọc ối ở tử cung người mẹ, mà còn là nhận thức về nguồn sống nơi ta sẽ trở về sau khi đã chết đi. Là người mẹ đầy bao dung của sự sống, biển cả cũng là nơi tái sinh, và việc trầm mình dưới nước không chỉ dẫn đến cái chết, mà còn gột sạch mọi tội lỗi. Ở dưới đáy đại dương có một chiếc vạc bất tử của người Bắc Âu, cùng một cái cây vĩnh cửu của người Babylon. Với người Hindu, sông Ấn vẫn là nơi linh thiêng, và con người được tắm trong dòng nước của Mẹ Ganges sẽ đứng ngoài vòng xoay luân hồi. Nước cũng là nguyên tố đại diện cho sự dồi dào, bởi nếu thiếu nước, mặt đất sẽ trở thành sa mạc. Người Hi Lạp đã vẽ nên thế giới vật chất được bao bọc và sinh ra bởi thân thể vĩ đại của Okeanos, dòng suối vĩnh hằng của sự sống. Kinh Cựu Ước từng viết rằng tâm hồn của Thiên Chúa bay trên những đại dương và chia tách chúng ra để hoàn thiện Sáng Thế. Trong khi đó, kinh Koran nói rằng nước chính là nơi con người được sinh ra.
Lãnh địa của nước lúc nào cũng dao động, vừa hiền hòa vừa đáng sợ, vừa xa cách vừa mời gọi. Nhịp điệu của biển cả phản ánh nhịp điệu từ chính thân thể chúng ta và vòng tuần hoàn của Mặt Trăng. Sâu bên dưới đó không chỉ có những con quái vật và những bộ xương đã chết, mà còn ẩn giấu kho báu bị mất tích và bí mật của sự bất tử. Lãnh địa huyền hoặc và vô biên của nước là lãnh địa thuộc về trái tim con người, một hình ảnh sâu sắc về những điều nằm sâu trong tiềm thức – nơi chứa đựng cả bí mật của bóng tối và ánh sáng. Nước với vai trò là nơi khởi nguồn của sự sống, biểu tượng cho tinh thần tập thể, mà từ đó, một cá nhân được sinh ra. Trong khi đó, nếu hiểu nước là lãnh địa của những con quái vật hung tợn, thì nước sẽ phản ánh cảm xúc nguyên sơ nhất, những cảm xúc mà chúng ta phải cố gắng rất nhiều để thuần hóa bằng lý trí. Cự Giải, Bò Cạp và Song Ngư, ba chòm sao nguyên tố nước, đều được đại diện bởi những sinh vật máu lạnh. Cua, bò cạp và cá, cũng như những kẻ xa lạ đối với chúng ta, đã tồn tại từ rất lâu trước khi loài người sinh ra, và là biểu tượng cho vị thần biển khổng lồ trong thần thoại cổ đại. Nhưng trong tử cung của mẹ, chúng ta bắt đầu sự sống như loài cá – những cư dân của biển cả. Lãnh địa của nước vừa xa lạ cũng vừa thân quen. Mặc dù chúng ta không thể sống dưới đáy sâu đại dương, nhưng nó chăm bẵm và làm giàu cho ta giống như Okeanos. Chúng ta trở về đó mỗi đêm trong giấc ngủ của mình, trong sự lãng quên của cái chết, và vào mọi lúc ta cảm nhận được sự giao hòa trong vòng tay của người ta yêu.
Ở tầm nhận thức, ba chòm sao nguyên tố nước phản ánh thế giới luôn chuyển động trong cảm xúc con người, khó có thể giải thích nhưng lại ban phát ảo ảnh khiêu gợi về nhiều điều ta chưa biết qua những giấc mơ, những khao khát thầm kín và trải nghiệm về sự hợp nhất trong suốt phần đời còn lại. Những người thuộc tính nước thường cảm thấy liên kết sâu sắc với người khác, đồng thời sợ những trải nghiệm sẽ đòi hỏi họ phải độc lập và tự chứng tỏ bản thân. Khao khát đắm mình trong suối nguồn sự sống có thể được thể hiện theo nhiều cách sáng tạo, thông qua tưởng tượng, qua cách nhìn, qua khao khát trong lòng và qua cả tình yêu của con người. Nó cũng có thể được thể hiện theo cách hết sức tiêu cực như rượu, thuốc, bệnh điên và đánh mất lòng chính trực của mình giữa đám đông hỗn loạn. Các chòm sao tính nước thể hiện nhiều thái cực trong cảm xúc con người, từ cảm giác khao khát tổ ấm gia đình và những mối quan hệ sâu sắc, cho đến nỗi mong muốn mãnh liệt được hợp nhất với Chúa Trời. Nước là nguyên tố ràng buộc. Nhưng không thể chối bỏ rằng, nước cũng tự mình tạo ra cầu nối của nó. Và nó phá bỏ hay tàn phá tất cả những rào cản ngáng trở trên con đường nó đi. Cũng giống thế, nhu cầu tình cảm và khao khát của chúng ta được định hình bởi cuộc sống ngoài kia, nhưng sau hết thì nó vẫn quét qua mọi thứ ngáng trở nó, khi chúng ta tiến đến sự hòa hợp – vừa là nơi bắt đầu cũng vừa là nơi kết thúc. Nước là nguyên tố mang tính người nhất trong các nguyên tố, kết nối chúng ta trong nỗi đau và khát khao chung. Nhưng nó đồng thời cũng là thứ xa lạ nhất, ngay cả đến giờ, chúng ta cũng không hiểu hết về chiều sâu của nó.
NGUYÊN TỐ ĐẤT
Trát đất cùng tất cả những sinh vật sống và phát triển trên đó đều được khắc họa trong thần thoại như một phần cơ thể của vị nữ thần vĩ đại. Người Hi Lạp gọi bà là Gaia, và cái tên cổ đại này gần đây đã được sử dụng trở lại để mô tả cho hệ thống sinh thái phức tạp của hành tinh. Nữ thần đất đại diện cho nguồn năng lượng sống của thiên nhiên, bà ban xuống hòa bình và trù phú cho những người thừa nhận, tôn trọng sự phụ thuộc lẫn nhau của các thực thể sống, cùng quy luật phát triển, trưởng thành và cái chết. Đất là nguyên tố đặc nhất trong các nguyên tố, đòi hỏi con người phải can thiệp vào để sản sinh ra nhiều hoa lợi, nhưng chỉ tuân thủ theo quy luật tháng âm – năm dương. Hạt giống nảy mầm, cây trồng phát triển, và những vùng đất khô cằn của mùa đông lại bí mật mang theo sức sống mới. Tất cả đều được mô tả trong thần thoại như quá trình kì diệu từ cơ thể của nữ thần. Nhưng vị nữ thần này cũng rất nguy hiểm, bà thể hiện cơn giận dữ của mình qua những trận động đất và núi lửa. Đồng thời, bà tạo ra hạn hán khiến mặt đất khô cằn và đầy sỏi đá mỗi khi giận dữ vì sự báng bổ từ con người. Vương quốc động vật cũng là lãnh địa của bà, bên trong vô số hình hài khác nhau là khả năng sáng tạo đáng kinh ngạc và trí tuệ từ nguồn năng lượng sống ẩn sâu bên trong các loại vật chất. Cơ thể con người cũng vậy, được sinh ra, lớn lên, trưởng thành và chết đi theo cùng một quy luật chung của tự nhiên đối với mọi loại vật thể sống.
Lãnh địa của Kim Ngưu, Xử Nữ và Ma Kết rất giàu có, phì nhiêu, trù phú và dồi dào sức sống. Nhưng màu sắc tinh tế của nó lại bị bỏ qua và coi nhẹ. Sắc màu của đất không phải nhân tạo, mà chỉ có các màu tự nhiên, như màu bầu trời, đồng cỏ, cây cối, sông hồ hay đất đá. Đất là nguyên tố thuộc về năm giác quan, và thế giới của các chòm sao tính đất thuộc về xúc giác và những tình cảm mãnh liệt, được cảm nhận thông qua cả mắt, tai, lưỡi, mũi, da. Các chòm sao này thường chối bỏ những khía cạnh cuộc sống khiến họ phải tách rời khỏi thế giới vật lý của mình, và cũng sẽ tránh các trải nghiệm đòi họ phải đi chệch khỏi quỹ đạo cuộc sống vốn dĩ. Trí tưởng tượng đầy hỗn loạn của lửa không khiến đất thấy phiền hà chút nào, nhưng đôi khi cũng cảm thấy hết sức đáng sợ. Sự dịch chuyển trong thế giới của đất lúc nào cũng chậm rãi, cẩn trọng, dịu dàng và quy củ tuần tự theo các mùa. Đất không thích vội vã, bởi tất cả mọi thứ đều có thời điểm của nó, và dục tốc thì bất đạt. Những trận núi lửa phun trào trên trái đất không thường xuyên diễn ra, hay đến chậm, nhưng lại phun trào với sức mạnh khổng lồ và không thể kìm lại cho đến khi chúng cạn kiệt. Các hành tinh mang dấu hiệu nguyên tố đất thường biểu hiện nhiều cảm xúc, tìm kiếm những thứ vững chắc, và thể hiện hầu hết động cơ của con người một cách có hệ thống trong thế giới vật chất.
Ở tầm nhận thức, nguyên tố đất thể hiện nhận thức về giác quan và trí tuệ đến từ những trải nghiệm khó khăn. Những người thuộc chòm sao tính đất luôn cần biết rằng khát vọng của mình có thể được biến thành các hình dạng cố định, bởi họ sẽ không phí phạm hi vọng, tình yêu hay những nguồn lực phải khó khăn lắm mới có được vào ảo tưởng hay ước mơ hão huyền. Là một người có tính chất của đất có nghĩa là phải đủ mạnh mẽ để đối mặt với hiện thực cuộc sống mà không nhạy cảm hay tự lừa dối bản thân. Là một người gắn liền với đất có nghĩa là phải bám chặt vào thực tế cuộc sống – những điều có thể sẽ bị hạn chế bởi các giới hạn vật lý, và không được phép mang bất cứ ảo tưởng nào về sự bất tử. Chòm sao nguyên tố đất có thể là một trong hai loại người trên hoặc là cả hai. Những người mang đặc tính của đất cần phải ghi lại dấu ấn nhất định nào đó trên thế giới, và sự tự tin chỉ xuất hiện khi họ nghĩ rằng cuộc sống này xứng đáng để tồn tại. Rất thực tế đối với các giới hạn cá nhân, đất sẽ chỉ cố gắng giành lấy thứ có thể đem đến thành quả. Qua đất, chúng ta được kết nối với vẻ đẹp của thế giới vật lý và sự thỏa mãn trong chính mình. Chúng ta cũng khám phá ra giá trị của kỉ luật, trật tự, khả năng tự lực cánh sinh và bảo vệ những thứ chúng ta đang có, bởi tính cách thích tái chế mọi thứ và không lãng phí bất kìthứ gì. Đất được đại diện bởi các vị thần cổ đại – những vị thần đã tạo ra các mùa trong năm và những mối ràng buộc không thể phá bỏ với quy luật tự nhiên, đồng thời ban cho con người lòng kiên nhẫn và khả năng thưởng thức cuộc sống một cách trọn vẹn.
NGUYÊN TỐ KHÍ
Trong thần thoại, khí là nơi trú ngụ của các vị thần trên đỉnh Olympus. Với người Hi Lạp và La Mã, nguồn năng lượng sáng chói đầy trí tuệ này còn nằm trên cả năng lượng nguyên bản của thế giới tự nhiên. Ngoài ra, nó còn có thể tự do xâm nhập vào thế giới con người. Mặc dù là thần thánh, nhưng các vị thần cũng tranh chấp, cãi cọ, yêu thương, lừa dối, phù phiếm và cạnh tranh giống như loài người. Họ kết nối chặt chẽ với nhau cũng như thế giới bên dưới họ. Khí được hiểu là một nguyên tố đại diện cho trí tuệ và tinh thần, có lúc phi lý và có lúc chắc chắn, nhưng nó cao quý hơn các mối quan tâm trần tục. Vị thần khí như Athena có đền thờ ở Athens nằm trên ngọn đồi cao nhất thành phố, mang trí tuệ cũng như sức mạnh tối cao, có thể ban ra các phán quyết công bằng bởi cái nhìn xa và sâu hơn con người. Thần khí không bị vấy bẩn bởi những bản năng trần tục. Những vị thần hướng dẫn, như thần Thoth trong thần thoại Ai Cập và thần Hermes trong thần thoại Hi Lạp, đều dạy con người cách sử dụng trí óc của mình để chinh phục tự nhiên, chuyển đổi bộ lạc thành xã hội rộng lớn và biến bùn lầy thành các thành phố. Vị thần khí phản ánh tư tưởng và lý tưởng của con người, đại diện cho tầm nhìn của một cái đầu thông minh, có thể nhìn nhận được sự phát triển của loài người trong tương lai.
Ở tầm nhận thức, khí đại diện cho khả năng thấu hiểu của con người, khả năng khái niệm hóa và lên kế hoạch. Trí óc con người không bị giới hạn bởi bất cứ thứ trần tục hay bản năng nào. Nó nhìn cuộc sống từ trên cao, kết nối nhiều trải nghiệm riêng biệt thành những thứ có ý nghĩa để giải phóng cảm xúc bức bối trong quá khứ. Khả năng tư duy khách quan cho thấy sự linh hoạt của khí, tách rời khỏi những khao khát trần tục đè nặng lên con người. Cũng như vậy, các ý tưởng có sức mạnh to lớn có thể thay đổi mọi sự kiện, cả trong đời sống cá nhân lẫn trong lịch sử. Và những tư tưởng như dân chủ hay bình đẳng đều đã và đang thay đổi thế giới này. Trước khi chúng ta có thể tiến lên, chúng ta cần phải biết chúng ta sẽ đi đâu và có kế hoạch phải làm gì để tới đó. Không có điều đó, chúng ta sẽ mù quáng đâm đến tương lai, lặp đi lặp lại một lỗi lầm và hành động không cần suy nghĩ. Ba chòm sao nguyên tố khí, Song Tử, Thiên Bình và Bảo Bình đều có các cách khác nhau để đúc kết kinh nghiệm sống thành ý niệm. Cả ba chòm sao này đều có suy nghĩ riêng về thế giới mà họ muốn, đều cân đo đong đếm thực tế thay vì những thứ lý tưởng để phân định đâu là con người, sự vật hay hành vi đúng – sai, tốt – xấu. Mối bận tâm về công lý của các vị thần khí phản ánh khả năng trí tuệ để đưa ra nhận định công bằng trước khi đưa ra những nhận định chỉ để thỏa mãn bản năng hoặc quá dễ dãi. Và trong thần thoại, họ đóng vai trò là người tạo ra các nền văn hóa, thể hiện khả năng biến những năng lượng thô của tự nhiên trở thành thứ có thể phục vụ đời sống con người. Việc thiếu vắng động vật trong các chòm sao nguyên tố khí cho thấy họ đã tiến hóa nhanh đến mức nào từ phần con sang phần người.
Khi thái độ văn minh của chúng ta bị xúc phạm bởi sự độc ác hay bất công của một tập thể hay cá nhân nào đó, thì đây là lúc nguyên tố khí phản ánh những lý tưởng mà chúng ta đấu tranh và những điều chúng ta tin là đúng đắn. Những người đặc nguyên tố khí đều khao khát một thế giới công bằng và hòa hợp, luôn tìm kiếm những chuẩn mực đạo đức cho thấy đúng – sai rõ ràng. Các chòm sao tính Khí thường đánh giá và nhìn nhận cuộc sống rạch ròi trắng – đen, đôi khi thiếu đi sự linh hoạt trong cảm xúc để chấp nhận những sắc độ nằm giữa hai màu sắc đó. Không phải tất cả những tuýp người nguyên tố khí đều có khả năng thể hiện suy nghĩ và quan điểm của mình một cách dễ dàng. Giáo dục và giao tiếp là những công cụ cực kì quan trọng với họ, thậm chí một số người còn cảm thấy thiếu tự tin trong môi trường ngột ngạt hoặc bản thân không được tự do phát triển trí tuệ. Song Tử, Bảo Bình và Thiên Bình đều giống các vị thần khí, họ đều có chung tình yêu với những điều rõ ràng và hướng đến sự hoàn hảo. Những dấu hiệu khí này phản ánh nỗ lực của chúng ta trong việc thấu hiểu, cùng lý tưởng về một thế giới nơi mà bản năng sẽ được kìm hãm và định hướng bởi đạo đức. Bên cạnh đó, tất cả mọi người đều sẽ trân trọng gia đình.
Dịch: Hải Anh
