Thần Thoại Sao Thổ
Thời Đại Vàng là giấc mơ xa xưa không thể phá vỡ của loài người. Không chỉ có Kinh Thánh, mà trong các thần thoại của người Sumer, Babylon, Hi Lạp và La Mã đều nói về nó – mỗi nơi lại có một câu chuyện khác nhau về Sự Suy Tàn khi luật trời bị vi phạm bởi những lầm lỗi của con người. Và giờ chúng ta gợi lại ước mơ về một Thời Đại Vàng mỗi khi nhìn lại quá khứ, lướt qua những hình ảnh tươi sáng về một thời đại pháp trị và trật tự, khi loài người chung sống hòa hợp với tự nhiên và chưa bị tha hóa bởi bạo lực và tham lam. Trong thuyết vũ trụ của Hesiod, Thời Đại Vàng được cai trị bởi những luật lệ hết sức mềm mỏng nhưng cũng nghiêm khắc của thần Hi Lạp, Kronos, mà người La Mã gọi là Saturn. Ngài là thần đất, không phải là thần trời, và ngài cai quản trật tự của vòng tuần hoàn các mùa, thời gian tịnh tiến không thể vãn hồi, và những luật lệ để con người (đàn ông và phụ nữ) có thể sống trong sự hòa hợp giữa tự nhiên và chính mình. Là vị thần cai quản nông nghiệp và chúa tể mùa màng, ngài đại điện cho sự trù phú của đất và ban tặng phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực chân thành nhất. Ngài là một vị thần chăm chỉ và là một vị vua sáng suốt, người đã dạy cho đàn ông và đàn bà cách ép những quả ô liu và nấu rượu. Với những ai tuân thủ theo luật lệ của ngài về kỷ luật, thời gian và cái chết, ngài sẽ là một vị thần hào phóng khi ban xuống cho nhân loại hòa bình và sự trù phú. Với những kẻ dám áp đặt ý chí chính mình lên quy luật của sự sống, ngài sẽ trở thành người phán xử không khoan nhượng hay thương xót. Người La Mã tôn vinh sự hào hiệp của ngài vào cuối năm thông qua lễ hội Saturnalia kéo dài hai tuần, một dịp mà ngay cả lễ hội Carnaval ở Rio, Brazil cũng không thể vượt qua được. Có những ý kiến cho rằng cái tên Saturn xuất phát từ một từ tiếng Latin là sator, nghĩa là gieo trồng; và ở mức độ sâu sắc nhất, vị thần này đại diện cho những niềm tin mà khi gieo xuống, ta sẽ gặt hái được điều gì đó.
Ở tầm nhận thức, thần đất Saturn đại diện cho nhu cầu tạo ra những cấu trúc chặt chẽ và dẻo dai, ở đó chúng ta có thể sống hòa bình và hài hòa với những giới hạn của cuộc sống trần tục. Luật lệ của Sao Thổ không giống những nguyên tắc tinh thần được lý tưởng hóa của sao Mộc, nhưng nó phản ánh việc chấp nhận hiện thực – điều cần thiết để giữ cho các cá nhân và xã hội được an toàn phát triển. Quyền năng của Sao Thổ không thuộc về kiếp sau, mà nó cai quản tất cả mọi điều trên thế giới hiện tại với sự thiếu sót và không hoàn hảo của chúng. Nhu cầu sâu sắc nhất của chúng ta về trật tự và an toàn đã củng cố thêm nỗ lực xây dựng ra những luật lệ xã hội hạn chế các hành vi vượt quá giới hạn con người, đồng thời gìn giữ những giá trị đã được kiểm chứng và khẳng định trong quá khứ. Saturn là một vị thần thực tế và không biết xấu hổ. Những lý tưởng bất khả thi của con người về sự hoàn hảo có vẻ như thật ấu trĩ và thiếu trách nhiệm khi bị thử thách bởi chiều sâu trí tuệ của ngài. Không bị ảnh hưởng bởi sự chỉ trích, tiếng nói của Sao Thổ bên trong luôn nói rằng chúng ta xứng đáng đạt và giữ được những thành quả từ nỗ lực của chính mình. Tính độc lập cũng thường hiệu quả hơn việc đòi hỏi người khác phải có trách nhiệm với sự an lạc của bản thân. Chúng ta đều cần những thứ dài hạn trong đời, và Sao Thổ đại diện cho thôi thúc khiến chúng ta tạo ra những bó buộc với bản thân, cả bên trong lẫn bên ngoài, để có thể cảm thấy an toàn trong đó. Chúng ta cũng cần biến hi vọng và ước mơ của mình thành hình, và Sao Thổ, với vai trò là vị thần của việc gieo cấy và thu hoạch, phản ánh những thôi thúc khiến chúng ta hiện thực hóa tiềm năng của mình và cống hiến cho cuộc đời.
Sao Thổ là một vị thần bảo thủ theo nghĩa rộng nhất, khắc họa nhu cầu được gìn giữ những thứ đã chứng tỏ giá trị và sức mạnh của mình qua thời gian. Ngài cũng đại diện cho những nỗ lực duy trì sự ổn định của bản thân khi phải đối mặt với hỗn loạn và những cuộc chuyển biến nguy hiểm. Nhu cầu cơ bản của con người được mô tả bởi biểu tượng Sao Thổ khiến chúng ta mong muốn sở hữu ngôi nhà của riêng bản thân, được tôn trọng và được khen thưởng cho nỗ lực cá nhân, và bảo vệ chúng ta khỏi những kẻ cố gắng tước đoạt điều ta đã nỗ lực chăm chỉ để có được. Niềm kiêu hãnh khi có thể tự chủ và cảm giác được tôn trọng khi làm một việc gì đó tốt, cả hai đều thể hiện Sao Thổ trong mỗi chúng ta. Tính đất trong vị thần này thể hiện khao khát thấy các lý thuyết được chứng minh, trước khi chúng ta công nhận chúng và mạo hiểm với trí tuệ, cảm xúc cùng những nguồn vật chất của mình. Với Sao Thổ, thời gian và trải nghiệm là người thầy duy nhất. Bất cứ nỗ lực nào chúng ta làm để đưa mình lên vị trí được xã hội trọng vọng đều đang bộc lộ Sao Thổ của chúng ta, bởi việc được chấp nhận trong một tập thể là nền tảng quan trọng để chúng ta cảm thấy an toàn. Bản năng phòng vệ của Sao Thổ cũng đồng thời bộc lộ ra các mặt tối tăm hơn, giúp chúng ta nhận thức những kẻ nguy hiểm và phá hoại đến từ bên ngoài, từ một tầng lớp hay mang phong cách sống khác. Vị thần đất này không phải là một vị thần dễ tin tưởng vào điều gì đó, và vậy nên, những thứ không quen thuộc thì phải thử – thậm chí là trở thành vật tế thần – trước khi nó được chấp thuận qua cửa bảo vệ và bước vào trong thành.
Một số người thấy khó khăn để bộc lộ nhu cầu của Sao Thổ. Nhiều người cảm thấy sợ hãi các hạn chế từ nhu cầu an toàn của họ, bị thuyết phục rằng tự do và sáng tạo của cá nhân sẽ bị bó buộc bởi rất nhiều luật lệ và trách nhiệm. Họ có thể sẽ từ chối những lời khen ở nhiều mức độ khác nhau bởi vì nó đòi hỏi sự hi sinh trong tương lai. Nhưng những người không thể bộc lộ Sao Thổ có thể sẽ ngấm ngầm tìm kiếm sự an toàn, đồng thời hi vọng rằng một vài đại diện Sao Thổ – như một người bạn đời đáng tin cậy, một chính phủ cởi mở hay một công ty đầy ủng hộ với nhân viên của mình – sẽ đóng vai trò thần đất và cung cấp những thứ cần thiết để họ không cần phải tự mình giành lấy nó. Mặc dù có đôi lúc tự thu mình lại và phòng thủ, Sao Thổ vẫn là biểu tượng cho khả năng của loài người ở việc chăm lo cho ai đó trong một thế giới tàn khốc. Thiếu đi giá trị cốt lõi này, về mặt lý trí, chúng ta sẽ mãi chỉ là một đứa trẻ, lúc nào cũng khóc lóc đòi cha đòi mẹ – những người sẽ cho chúng ta ăn, ôm ấp và bảo vệ ta khỏi nỗi cô độc và sự tuyệt diệt. Thiếu đi sự trân trọng với Sao Thổ, chúng ta sẽ bỏ đi con người thật của chính minh, quyền và khả năng tôn trọng những giới hạn của người khác. Đôi khi, Sao Thổ dạy cho chúng ta các bài học hết sức nặng nề lẫn khó khăn về sự cần thiết của khả năng độc lập và tự lực cánh sinh. Nhưng thần thoại về Thời Đại Vàng, khi mà thần linh chỉ cai trị một cách liêm khiết, là biểu tượng mạnh mẽ của sự tĩnh tại trong mỗi con người. Nó không thể được tìm thấy khi ta cứ hoài nhớ về quá khứ, cũng không phải thông qua hình ảnh của các bậc phụ huynh ở hiện tại. Mà chúng ta có thể khám phá ra nó bằng cách tôn trọng luật lệ cơ bản của cuộc sống, những điều đòi hỏi chúng ta phải biết chấp nhận việc bị trục xuất khỏi Vườn Địa Đàng. Để tạo ra sự yên bình cùng với những giới hạn trần tục, chúng ta khám phá ra sức mạnh Sao Thổ bên trong chính mình.
Titan Saturn, chân ngài đóng chặt xuống mặt đất vững chãi nơi ngài trị vì, cho chúng ta thấy sự hai mặt trong căn tính. Bên phải ngài là Cornucopia, món quà ngài hứa ban tặng cho ai tuân thủ theo những luật lệ tự nhiên, và là biểu tượng về sự dồi dào và trù phú của Thời Đại Vàng nơi ngài cai trị. Bên trái ngài là lưỡi hái, không chỉ là biểu tượng cho việc thu hoạch mùa màng, mà còn là thời khắc chấm dứt của một cơ thể trần tục khi đã kết thúc vòng đời của mình. Sự sống và cái chết luôn gắn chặt với nhau như một phần của sự sinh sản, trưởng thành, chối từ và diệt vong. Những người có thể chấp nhận quy luật và vai trò của thời gian sẽ nhận được trái ngọt từ những nỗ lực và sự lao động của họ với tâm hồn thanh thản.
Dịch: Hải Anh
