Thần Thoại Sao Thủy
Món quà bí ẩn trong suy nghĩ của con người đã thúc giục nhà thơ Hi Lạp – Menander, viết rằng trí tuệ của loài người chính là Thiên chúa. Trong thần thoại cổ, sức mạnh của suy tưởng, lời nói và giao tiếp được nhân cách hóa bằng vị thần khéo léo, linh hoạt, vị thần đã dạy cho loài người biết viết, biết xây dựng, biết vượt biển và biết tính toán quy luật của các thiên thể. Vị thần bí ẩn này đại diện cho khả năng suy nghĩ, lên kế hoạch và sắp xếp – cho phép chúng ta đặt tên và phân loại vô số các thành phần trong thế giới tự nhiên hỗn tạp. Ở Ai Cập, thần Thoth, đôi khi được mô tả dưới hình ảnh một chú hạc hay một con khỉ đầu chó, là vị thần bảo trợ cho khoa học, văn học, trí thông minh và những phát kiến, là người phát ngôn của các vị thần và là người giữ những bí mật của họ. Thần Thoth còn sáng tạo ra bảng chữ cái và được phú cho tri thức nhân loại: phát minh ra số học, trắc địa, hình học, chiêm tinh học, y học, âm nhạc và chữ viết. Trong thần thoại Bắc Âu, vị thần khó nắm bắt và đa diện này được gọi là Loki, chúa tể của lửa, chúa tể độc ác. Trong thần thoại Teuton, ngài được gọi là Wotan, vị thần bảo trợ cho phép thuật và cai quản việc săn bắn hoang dã – người đã hi sinh một con mắt của mình để đổi lấy trí tuệ. Ở Hi Lạp, ngài được nhân cách hóa thành thần Hermes khôn lanh và khó đoán, vị thần của các nhà du hành và thương nhân, bảo trợ cho các tên trộm vặt vãnh và những kẻ lừa lọc, dẫn dắt những tâm hồn đến cái chết và là người đưa tin của các vị thần trên đỉnh Olympus. Người La Mã gọi ngài là Sao Thủy – kim loại và các hành tinh đều được sinh ra từ ngài.
Ở tầm nhận thức, các vai trò đa dạng khác nhau được gán cho Sao Thủy phản ánh chức năng và khả năng đa nhiệm của tâm trí con người. Là vị thần bảo trợ cho những nhà lái buôn và tiền bạc, Sao Thủy đại diện cho việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ, thứ đã tạo nên nền tảng cho sự trao đổi không biên giới giữa người với người. Với sứ mệnh dẫn dắt các tâm hồn, ngài là biểu tượng cho khả năng đi sâu vào tâm trí để khám phá những thứ còn ẩn giấu sâu bên trong tiềm thức. Thông qua cả hai vai trò này, Sao Thủy biểu trưng cho khả năng giao tiếp – giữa các cá thể, giữa từng cá nhân với chính con người họ, hoặc với thế giới vô hình. Là một vị thần vô đạo đức và xảo quyệt, Sao Thủy có thể lừa con người một cách rất tồi tệ, nhấn mạnh rằng chúng ta có khả năng tự biến mình thành kẻ ngốc, rồi tuân theo những điều ta cho là “chân lý” và tự kéo mình vào vũng lầy rối rắm để tự gạt bản thân. Hình ảnh thần thoại liên kết với biểu tượng chiêm tinh học của Sao Thủy cũng đồng thời cho thấy những động lực cơ bản nhất thúc đẩy chúng ta học hỏi. Bởi vì ta bị buộc phải đến trường, với mong mỏi từ người khác muốn ta sẽ nhận một nền giáo dục tốt nhằm đạt được những bước tiến trong đời, nên chúng ta thường không thể nhận thấy tầm quan trọng thực sự của giáo dục. Thời thơ ấu, trí tò mò vô biên của chúng ta về cuộc sống chính là sự phản chiếu của Sao Thủy. Tại sao bầu trời lại có màu xanh? Làm thế nào một chú sâu có thể trở thành một con bướm? Nhu cầu hiểu về vạn vật và cách chúng được tạo ra là một trong những nhu cầu cơ bản nhất của con người.
Bởi vì Sao Thủy có nhiều bộ mặt, vậy nên trí tuệ con người cũng có rất nhiều dạng. Không phải tất cả chúng đều được tạo dựng nên và có giá trị chỉ dựa vào nền tảng học thuật. Sao Thủy thông tuệ, người phát minh ra tiền tệ, đã cho thấy một loại trí thông minh thực tế, thể hiện khả năng tốt nhất của mình khi phải cân bằng giữa thực tế và vật chất hữu hình, không bị thuyết phục bởi những thứ trừu tượng. Sao Thủy, với vai trò là người dẫn dắt các tâm hồn, cũng đại diện cho trí tuệ trực quan, họ ưa sống trong thế giới tưởng tượng hơn là trong thế giới của những con số và thực tế. Việc này thường bị đánh giá thấp, nhưng nó thể hiện phần sâu sắc nhất trong căn tính con người, cùng khả năng biểu đạt những chân lý sâu sắc nhất thông qua các hình tượng. Sao Thủy với vai trò là người đưa thư của các vị thần, đại diện cho sự nhanh trí và thấu hiểu, thể hiện tính kết nối giữa những phần khác biệt của trí tuệ với các mức độ khác nhau của thực tế. Trí tuệ có thể không trùng lặp với những sự kiện độc lập, nhưng nó xây nên những cây cầu trí tuệ bằng việc chuyển đổi các hoàn cảnh đặc biệt thành ngôn ngữ thông thường. Và với vai trò là một nhà phát minh, cũng như một nhà khoa học, Sao Thủy đại diện cho tư duy logic và khả năng xây dựng các khái niệm mang tính lý thuyết. Mỗi khi theo đuổi tri thức, chúng ta đều thể hiện phần Sao Thủy của mình. Sao Thủy cũng thúc đẩy chúng ta giao tiếp, là yêu cầu tri thức cơ bản nhất của con người, tựa như việc thở là dấu hiệu cơ bản nhất của một thực thể sống.
Ngôn ngữ nói là phương thức giao tiếp duy nhất. Chúng ta cũng có chung suy nghĩa và cảm nhận thông qua ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm khuôn mặt, âm thanh không lời và bầu cảm xúc. Chúng ta sử dụng quần áo, xe cộ, mỹ phẩm và tôn giáo để nói với người khác về bản thân mình. Khả năng giao tiếp của từng cá nhân cũng hay thay đổi. Với một vài người, nghệ thuật là mức độ cơ bản nhất của giao tiếp. Với một người khác, khả năng sử dụng ngôn ngữ gãy gọn là cách thể hiện những ý tưởng phức tạp. Mỗi khi nghệ thuật lên tiếng, Sao Thủy đang hoạt động, mang tầm nhìn của nghệ sĩ qua không gian và thời gian đến trái tim và tâm trí của người đọc, người xem và người nghe.
Nhiều cá nhân cảm thấy khó khăn để thể hiện phần Sao Thủy của mình. Động cơ học tập có thể bị lu mờ từ thuở ấu thơ bởi các giáo viên, những người đã khiến bọn trẻ mất đi trí tò mò, hoặc ghen tị với trí tuệ trẻ vì chúng hứa hẹn hơn trí tuệ của chính họ. Gia đình và các nhóm xã hội có thể sẽ khinh miệt việc theo đuổi tri thức bởi vì nhận thức sai lầm của họ cho rằng giáo dục là biểu hiện của một tầng lớp xã hội nhất định, chứ không thể hiện nhu cầu con người. Không gì mang đến cảm giác hủy hoại và thất vọng cho Sao Thủy như việc không được lắng nghe; và không có gì truyền cảm hứng cho họ hơn các bậc phụ huynh, giáo viên, bạn đời, đồng nghiệp hoặc những người bạn thấu hiểu và thú vị. Nhưng ngay cả khi Sao Thủy có xuất phát điểm chậm hơn trong cuộc sống chúng ta, thì cũng không một vị thần nào khác có thể phá hủy nó. Bất kể nền tảng của chúng ta là gì, Sao Thủy vẫn tồn tại trong mỗi người; nó có thể được bộc lộ ra nếu chúng ta có đủ dũng cảm theo đuổi niềm khao khát được học tập và giao tiếp của bản thân. Trong thần thoại, vị thần này đại diện cho tuổi trẻ vĩnh cửu. Trí tuệ con người không bị giới hạn bởi tuổi tác hay địa vị xã hội. Một người có thể học đại học ở tuổi sáu mươi cũng như ở tuổi mười tám, và không một cuộc đời nào đủ dài để khiến họ nhàm chán với những lĩnh vực tri thức mở ra. Ở những thành phố Hi Lạp cổ đại, tượng thần được dựng ở tất cả các ngã tư chính, để làm kim chỉ nam cho những người du hành trên con đường họ đi. Ở mỗi ngã tư cuộc đời, chúng ta cũng có thể tìm kiếm vị thần này ở sâu thẳm trong lòng, bởi ngài sẽ xuất hiện mỗi khi ta cảm thấy tò mò về một điều gì đó. Qua con mắt của Sao Thủy, cuộc đời là một con đường dài bất tận, trải đầy những điều tuyệt vời để khám phá và học hỏi.
Người đưa tin của các vị thần Olympus và kẻ dẫn dắt các tâm hồn trong miền ẩn ức, vị thần Mercury giơ cao cây quyền trượng được quấn bởi hai thân xà. Một tối và một sáng, chúng là kẻ mang tri thức và bí mật của sự sống lẫn cái chết. Tinh nghịch, nhút nhát và giả bộ ngây thơ, nụ cười của thần có thể báo trước những ý tưởng và cảm hứng đột nhiên nảy ra trong lòng hoặc tầm nhìn bị che mờ bởi sự ảo tưởng vô vọng vào bản thân.
Dịch: Hải Anh
